Bestickeren spelborden, verscheuren kaarten: het gebeurt in Legacy-games

Een van de dingen die videogames zo anders maken dan bordspellen is het feit dat je de game kunt opslaan: het spel bewaart waar je was, wat je hebt gedaan om daar te komen, wat je inmiddels allemaal al kan en wat je bezit – kortom, je kunt makkelijk de draad oppikken van daar waar je gebleven bent. Met bordspellen kon dat nooit – maar nu zijn daar Legacy-games. En ik ben fan.

Een Legacy-game is een variant van een bestaand bordspel, waarbij het bestaande spel zo is aangepast dat je het spel zoals jij het gespeeld hebt, bewaart. De volgende keer dat je het spel weer uit de kast trekt, weet je waar je gebleven bent en ga je verder op de situatie in het spel. Je speelt het spel een aantal keer totdat het ‘uit’ is. Daarna gaat het de kast in, is het af en op en hebben jij en je vrienden een unieke spelervaring gehad. Ook dit lijkt qua ervaring weer op die van de videogames: je kunt (als je je best doet) een videogame uitspelen en tevreden terugkijken op een aantal uur dat je hebt doorgebracht in de game, zonder daar weer naar terug te hoeven. Dat dit nu ook kan met bordspellen is een ontwikkeling van de laatste jaren.

Aanpassen, bestickeren, verscheuren!
Maar omdat bordspellen nu eenmaal analoog zijn, bestaan uit een bord van vaak karton, papieren kaarten, plastic of houten spelstukken en een kartonnen doos waarin je al deze componenten weer opbergt aan het eind van het spel want de tafel is weer nodig voor bijvoorbeeld het avondeten, is de oplossing om het te kunnen opslaan nogal een revolutionaire in de bordspellen-wereld: je verandert letterlijk de spelonderdelen. Dit doe je door stickers te plakken op het spelbord, kaarten te beschrijven, teksten door te krassen of zelfs – de horror – kaarten te verscheuren, spelstukken definitief te verbannen naar de doos of extra spelonderdelen die je alleen in bijzondere omstandigheden mag openen.

Je kunt je voorstellen hoe dit overkomt in een wereld waarin er discussie bestaat over welke plastic hoesjes het beste je kaarten beschermen. Kapotmaken, aanpassen, veranderen, nieuwe dingen openen – het is een grote stap. En het voelt raar, een beetje eng, spannend maar ook enorm bevrijdend.

Beperkte levensduur
Een ander kenmerk van deze spellen is dat je het maar een beperkt aantal keer kunt spelen. Net als een videogame heeft zo’n spel een levensduur, en als het op is, is het op. Zo kun je Pandemic Legacy ‘slechts’ 12 keer spelen. Ook dit is vloeken in de kerk van bordspelland: bordspellen worden geacht onsterfelijk te zijn. Ieder van ons is opgegroeid met een versie van Monopoly die al jaren met elke verhuizing meegaat, misschien overgedragen van grootouders op kinderen op kleinkinderen, waar de spelregels allang van verdwenen zijn en de enige pionnen nog die suffe kruiwagen, de hond, de robot en de kat zijn. En wie heeft voor de laatste keer de Lange Poten nog gezien?

In ons bordspel-DNA zit besloten dat bordspellen je hele jeugd en die van je kinderen en die van je kleinkinderen er moeten zijn, betrouwbaar, een vast component in de kast, onveranderbaar. En hier zijn een aantal nieuwe spellen die juist vinden dat je een onderdeel BEWUST moet kapotmaken of moet weggooien. Dat je een spelbord moet bestickeren, permanent moet veranderen, zodanig dat aan het eind van de 12x dit bord een amalgaam is van stickers, teksten en zichtbaar is aangetast. Is opgebruikt en voorbij is en waar je niets meer mee kan, het verhaal is uit, de koek is op. Je kunt de doos dan net zo goed weggooien – en wie kan dat nu?

Moet een bordspel eeuwig meegaan?
De tegenstanders van dit concept zitten stevig in het kamp van de onaantastbaarheid en herspeelbaarheid: als je een spel niet oneindig kunt spelen, is het niet de moeite waard. Is het te duur, want wie betaalt er nu 40 euro voor een ervaring van slechts 12 spelavonden? Waarbij je aan het eind niets meer hebt voor het nageslacht behalve wat onbruikbaar karton?

De voorstanders roepen dan om het hardst: maar een avondje bioscoop dan? Met een beetje gezin van twee ouders en twee kinderen, elk aan de fris en de popcorn, ben je al gauw 20 euro per persoon kwijt. Wat heb je dan achteraf, behalve buikpijn van het vele snoepen en een herinnering aan een film? Dan valt het met die 24 uur die je dan hebt (stel elk spel duurt 2 uur) voor 40 euro nog wel mee. Toch best veel entertainment voor je euro. Tegenstanders zien dit als een manier om de consument extra geld af te troggelen, voorstanders zien dit als een unieke ervaring die ja, geld kost, maar daarnaast ook iets biedt dat je anders niet hebt.

Gedreven door nieuwsgierigheid
Ikzelf zit stevig in dit laatste kamp. Het is enorm spannend om afhankelijk van de situatie een extra doosje open te mogen maken. Ik word gedreven door nieuwsgierigheid en wil weten wat er in al die gesloten dozen zit – lang niet allemaal gaan open, en dat is goed, maar ook balen. Je personages kunnen doodgaan, en dan gaan ze definitief uit het spel. Ook dat maakt het nog spannender en is een extra incentive om het goed te doen: het lot van deze arts of wetenschapper hangt daar dus echt vanaf.

En de spelervaring is veranderd van een spel dat na 1 of 2 uur af is, naar een coherent verhaal dat een jaar duurt (elk spel staat voor 1 maand), waarbij het lot van de wereld echt verandert op basis van jouw spelkeuzes. Je keuzes doen ertoe, niet voor 1 uur en jammer dan als je verliest, maar heeft consequenties op de lange termijn. En omdat er kaarten en personages zijn die definitief uit het spel kunnen verdwijnen, krijgt dit een lading die geen enkel ander bordspel op die manier krijgt. Het enige dat mij nog niet is gelukt, is het verscheuren van een kaart. Komop zeg, ik ben geen vandaal. Deze gaat gewoon netjes op de bodem van de doos.

Ik wil meer!
Er zijn op dit moment nog maar drie Legacy-spellen, waarvan ik alleen Pandemic Legacy aan het spelen ben. De komende 12x probeer ik de mensheid te redden van de ondergang door het bestrijden van allerlei enge ziektes. Ik ben hooked en hoop dat er meer komen. Ik hoef geen stoffige doos voor het nageslacht, ik wil unieke ervaringen met keuzes die ertoe doen, waar je later nog op kan terugkijken en je herinnert hoe spannend het was. Dat een stuk karton voor je geestesoog tot leven komt, waarbij personages doodgaan en je daar stiekem best eventjes om rouwt en waarin je in een tijdelijke wereld leeft die je samen met je spelmaatjes maakt en deelt. En dat gewoon met een bordspel, zonder je playstation aan te zetten. Geweldig!